ناصر صفاریان

۱
چند شب پیش، فرصتى حاصل شد براى تماشاى مجدد فیلم هاى ابراهیم حاتمى كیا. یكى از دوستان كه سال هاست در ایران نیست و هیچ كدام از فیلم هاى حاتمى كیا را ندیده تماس گرفته بود و فیلم هاى او را مى خواست. خبر جایزه هاى امسالش را شنیده بود و كنجكاوى قدیمى ترى هم وجود داشت.
وقتى داشتم فیلم ها را برایش ضبط مى كردم، توفیق اجبارى اى نصیبم شد. فیلم هاى متوسط پیشین مثل «بوى پیرهن یوسف»، ترغیبى براى تماشاى كامل دوباره ایجاد نمى كرد. هر چند صحنه هایى از آن ها را هم دیدم. ولى فیلم هاى خوبى مثل «مهاجر» و «از كرخه تا راین» و «روبان قرمز» را باز هم به صورت كامل تماشا كردم. «خاكستر سبز» را هم كه شاهكار حاتمى كیا و بهترین فیلم او تا امروز است، طبق معمول با اشتیاق كامل بلعیدم.
در كنار این تماشا و این مرور چندین و چندباره این چند فیلم شاخص، افسوسى دوباره بر دلم نشست. افسوسى از ساخت فیلم متوسط و در برخى جاها ضعیف «به نام پدر». فیلم جدید حاتمى كیا را شاید اگر فیلمساز دیگرى ساخته بود، بالاتر از حد متوسط جلوه مى كرد و پذیرفتنى تر به نظر مى رسید اما به هر حال هر فیلمسازى با خلق آثار شاخص خود، استانداردى تعیین مى كند كه به شكل ناخواسته - همواره - آن معیار را در ذهن داریم.
با همین معیار است كه «به نام پدر» فیلم خوبى نیست - هر چند قابل تأمل است. فیلم، نه كارگردانى اش در قیاس با حاتمى كیا حرف تازه اى دارد و نه حتى پرویز پرستویى اش در قیاس با خودش. موسیقى هم همین طور. تصویرهاى فیلمبردار جدید و بازى بازیگران تازه هم ... باید به آینده امید داشت و به سریال حاتمى كیا كه در مرحله تصویربردارى است.

۲
برخلاف برنامه هاى مناسبتى دو سال گذشته، امسال محرم و دهه فجر با برنامه هاى نمایشى و سریال هاى شاخصى طرف نبودیم. جذابیت مورد توجه در سریال هاى مناسبتى پیشین، امسال خیلى مورد توجه قرار نگرفته بود و استفاده از روش غیرمستقیم و القاى پیام توسط فیلم و نمایش، حجم كمى از برنامه ها را به خود اختصاص مى داد. تكرار هر ساله یكى دو فیلم، چند فیلم تلویزیونى ضعیف كه به نام فیلم سینمایى پخش شد و دو سریال و دو برنامه نمایشى، كل برنامه هاى این دسته بود و بس. و این در مقایسه با سیاست هاى جدید تلویزیون در به كارگیرى جذابیت نمایشى، یعنى گامى به عقب.
البته در این میان، بازى اغلب بازیگران «پایان پادشاهى»، چهره پردازى آن ها و ارائه اطلاعات براساس كتاب هاى تاریخى مربوط به انقلاب، قابل توجه بود و در مقایسه با دیگر برنامه ها و دیگر شبكه ها قابل تأمل به نظر مى رسید.

۳
شروع اكران«چهارشنبه سورى» ۲۷ بهمن است. فیلم خوب جشنواره امسال با بازى بسیار خوب حمید فرخ نژاد و بازى عالى و متفاوت هدیه تهرانى. ترانه علیدوستى هم هر چند به اندازه «شهرزیبا» فیلم قبلى اصغر فرهادى خوب نیست، بازى خوبى دارد. گذشته از بازى هاى خوب، از جمله بازى پانته آ بهرام، ویژگى شاخص فیلم، فیلمنامه آن است.
اگر از دو فیلم قبلى فرهادى خوش تان آمده، این یكى را هم ببینید. اگر «رقص در غبار» و «شهرزیبا»را دوست نداشته اید هم این یكى را ببینید. از آن دوتا بهتر است.

۴
این هم عبارتى كه نمى دانم گوینده اش كیست - اگر كسى مى داند، بنده را هم بى خبر نگذارد: هیچ اگر سایه پذیرد، ما همان سایه هیچیم.

روزنامه ایران- ۲ اسفند ۱۳۸۴