ناصر صفاریان

۱
سنت چندساله سریال سازى مناسبتى در شبكه هاى مختلف تلویزیون حالا آن قدر جا افتاده كه دیگر نمى توان محرم و به ویژه رمضان را بدون سریال ها و مجموعه هاى تلویزیونى اش تصور كرد.
هر سال این جریان برقرار است و سیر نزولى هم ویژگى بارز آن.دلیلش هم خیلى چیزهاست. از تخصیص اعتبار دقیقه اى و پرداخت پول نه بر مبناى كیفیت، كه براساس مدت زمان اثر گرفته، تا عجله در رساندن كار و فیلمبردارى و تدوین روز به روز براى رساندن به پخش.
نگاهى به همین چند سریال در حال پخش بیندازید و آن را با سریال هاى دیگرى كه در زمان هاى دیگر نمایش داده مى شود مقایسه كنید. اصطلاح «آب بستن به كار» را در مورد خیلى از كارهاى دیگر تلویزیون هم مى توان استفاده كرد،اما هیچ گاه حجم استفاده از نماهاى اضافه و صحنه هاى زائد به پاى سریال هاى مناسبتى نمى رسد. مثلاً در یكى از سریال هاى در حال پخش، شخصى پشت در یك خانه ویلایى توقف مى كند، پیاده مى شود. در را باز مى كند. دوباره سوار مى شود. ماشین راه مى افتد. از كوچه باغ منتهى به خانه با تمام پیچ درپیچى اش عبور مى كند، تا برسد پشت در اصلى. بعد دوباره پیاده مى شود و تمام طول حیاط را قدم زنان طى مى كند، تا به در ساختمان برسد. بعد آن در را هم باز مى كند تا برود تو. در تمام این صحنه طولانى كه نه بار حسى دارد و نه بار اطلاع رسانى، بیشتر نماها، نماهاى باز است و همه چیز را از دور مى بینیم. یعنى نه تأكید خاصى بر حركت خاص شخصیت ماجراست و نه قرار است از دل این فضاى معمولى و خنثى، با تكیه بر رفتار شخصیت به حالات و روحیات و درونیات او پى ببریم - بگذریم كه صحبت از این چیزها در مورد چنین كارهایى اصولاً خنده دار است! اما چرا این اتفاق مى افتد و این همه نماى بیهوده و زائد به خورد بیننده داده مى شود؟ چون خودش بخشى از دقیقه هاى سریال است. نمایش همین چیزى كه براى شما شرح دادم، نزدیك به دو دقیقه طول مى كشد و این یعنى پركردن بخشى از زمان تعیین شده.

۲
خوشبختانه اكران ماه رمضان امسال سروسامان گرفته و سعى شده به عنوان فصل مرده نمایش به آن نگاه نشود. اغلب سالن ها در اختیار فیلم هاى جدید است و رسم اكران هاى چندم فیلم هاى قدیمى در سینماهاى مهم به فراموشى سپرده شده. در نظر گرفتن نوبت هاى نمایش بعد از افطار و تا نیمه شب هم سیاست مناسبى ست كه مى تواند مردم را به تماشا ترغیب كند. حالا باید منتظر ماند و دید كه این روش تا چه اندازه با استقبال تماشاگران روبه رو مى شود و نیازى به اصلاح و تغییر دارد یا نه. تا همین جا و براى شروع، باید از آن تمجید كرد و استقبال؛ نظر كارشناسى كارشناسان بماند پس از دیدن بازخوردها.

۳
امسال، حجم برنامه هاى ادبى مخصوص ماه رمضان در تلویزیون، كاهش چشم گیرى دارد و جز برنامه هر ساله سهیل محمودى، برنامه شاخص - یا حتى غیر شاخص - دیگرى وجود ندارد كه به متن هاى ادبى‎/ مذهبى بپردازد و از دل ادبیات و هنر - به ویژه موسیقى - به عرفان و عبادت و مقولات این چنینى بپردازد. به هرحال، فراموش نكنیم این برنامه ها هم مخاطب خودش را دارد و نباید به اسم جذب مخاطب، روز به روز فضاى بیش ترى در اختیار برنامه هاى عامه پسندى قرار داد كه فكر خاصى پشت آن نیست.

۴
این هم شعرى براى حسن ختام. این كه شدنى است یا نه، و این كه همه از پس آن برمى آیند یا نه، و این كه ... قضاوتش با خودتان:
گر ز درون شكسته اى
فاش مكن كه خسته اى
هر كه ز عشق پرسدت
سوى طرب اشاره كن

روزنامه ایران- ۱۰ آبان ۱۳۸۴