کتاب «آیههای آه»، اثر ناصر صفاریان بعد از گذشت 13 سال برای سومین بار زیر چاپ رفت و توسط انتشارات نشرنو منتشر شد
ناصر صفاریان در گفتوگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، اظهار کرد: جرقه شروع تحقیق درباره فروغ از یک کنجکاوی کودکانه شروع شد؛ زمانی که در نه سالگی به دنبال معنی یکی از شعرهای فروغ رفتم و معلم به جای گفتن معنی شعر، فروغ را فرد کثیفی معرفی کرد. همین موضوع کافی بود تا ذهن نه ساله من کنجکاو شود. بعدها این کنجکاوی تبدیل به یک تحقیق شد و به آنجا رسید که ما به منابع بسیار خوبی رسیدیم و تصمیم گرفتیم که از این منابع استفاده کنیم و شروع به ساختن فیلمهای «سرد سبز»، «جام جان» و «اوج موج» کردیم.
وی ادامه داد: بعد از انتشار فیلمها به این نتیجه رسیدیم که ما در فیلم تنها بخش کوتاهی از مصاحبهها را آوردهایم و شاید کسی علاقهمند باشد که به متن کامل این مصاحبهها دسترسی پیدا کند، به همین دلیل تصمیم گرفتیم که متن مصاحبهها را به شکل کامل در قالب کتابی منتشر کنیم.
این پژوهشگر ادبی با اشاره به اهداف انتشار این کتاب گفت: اگر بخواهم این کتاب را معرفی کنم باید بگویم که این اثر تلاشی برای شناساندن یک آدم است نه یک بُت. در واقع هدف این بوده که به شکل غیراسطورهای به معرفی فروغ بپردازیم.
صفاریان در توضیح دلایل برخی برخوردهای نامناسب با شعر و هنر فروغ اظهار کرد: دلیل این برخوردهای ناصحیح به دلیل شخصیت و روحیه فروغ است چرا که او دوست داشت از دایرهها و چهارچوبهای محدود جامعه ایرانی خارج شود و به همین دلیل جامعه آن سالهای ایران با او مشکل داشت.
وی افزود: البته باید توجه کرد که خود شعرهای اولیه و به خصوص،نخستین شعر او، هم نقش مهمی در ایجاد حاشیه ها داشت. اما به نظر من، بیشتر این حرف و حدیثها به دلیل برخورد او با جامعه سنتی ایران است.
این فیلمساز اعتقاد دارد که نباید مشکلی برای انتشار زندگینامه افراد مطرح وجود داشته باشد و در این رابطه اظهار کرد: باید قبول کنیم که همیشه زندگی خصوصی چهرههای مطرح برای مردم جذاب بوده است به همین دلیل ما نمیتوانیم و نباید زندگی خصوصی فروغ را از شعرهایش جدا کنیم؛ چون یکی از راه های شناخت اصلا همین است.
وی ادامه داد: ما در نقد ادبی، بخشی به نام نقد زندگینامهای داریم و این را که نمی توان نادیده گرفت. اما اینکه به چه میزان مسائل را شخصی بدانیم، بحثهای مختلفی را پدید میآورد و مقوله مفصلی است. در کل ما نمیتوانیم در تحقیقها راه را بر زندگی هنرمندان ببندیم اما باید اخلاق را رعایت کنیم تا زندگی و شخصیت افراد دچار خدشه و مشکل نشود. برای مثال ما در تحقیقاتمان به افرادی رسیدهایم که اگر نام یا موردی مربوط به آنها را می گفتیم، زندگی و شخصیت آنها دچار مشکل میشد، بنابراین از آوردن این موارد صرفنظر کردیم.
صفاریان در توضیح دلایل فاصله 13 ساله چاپ دوم و سوم این اثر گفت: چاپ نخست این کتاب در سال 81 و چاپ دوم آن در سال 82 توسط انتشارات روزنگار منتشر شده، اما کتاب به دلایلی ناعلام نشده دیگر مجوز نگرفت و امسال چاپ سوم این کتاب بعد از گذشت 13 سال توسط انتشارات نشرنو راهی بازار نشر شد.
این پژوهشگر با اشاره به بیطرف بودنش در این تحقیقات اظهار کرد: سعی کردم در این اثر قضاوتی انجام ندهم تا مخاطب خودش درباره فروغ تصمیم بگیرد. طوری که حتی با وجود علاقه زیاد به فروغ ،نکات منفی درباره او را در فیلم و کتاب آوردهام؛ چرا که دوست نداشتم ستایشنامهای از او فراهم کنم و بُت بسازم.
وی افزود: در کل باید بگویم که در این اثر مصلحتاندیشی درباره خوب بودن یا بد بودن فروغ نشده و سعی کردم در کنار معرفی زندگی فروغ به این موضوع بپردازم که فروغ در دوره هنری خود چه کارهایی انجام داده است.
صفاریان در توضیح کشفهای انجام شده در این تحقیقات گفت: ما در این تحقیقها برای نخستین بار توانستیم فیلمهایی از فروغ را به دست بیاوریم و جالب است بدانید قبل از این تحقیقات، تنها عکس و صوت از او موجود بود. همچنین در این پروژه متوجه شدیم که فروغ فعالیتهای سیاسی داشته، اعلامیه پخش میکرده و چند باری نیز دستگیر شده و به زندان رفته است.
وی در بخش پایانی صحبتهایش اظهار کرد: درباره رابطه فروغ و ابراهیم گلستان کسی تا به حال تحقیقی انجام نداده بود و این تحقیقات بهانهای شد تا این موضوع به شکل بهتر و درست تری به عنوان تحقیق مطرح شود. همچنین تا قبل از این تحقیقات همه فکر میکردند اصل فیلم «خانه سیاه است» را دیدهاند، اما اصل فیلم چیز دیگری است.
چاپ سوم کتاب «آیههای آه»، اثر ناصر صفاریان بعد از گذشت 13 سال در 376 صفحه، شمارگان 1100 نسخه و بهبهای 38 هزار تومان توسط انتشارات نشرنو منتشر شده است.
خبرگزاری ایبنا
بیستوچهار/ اسفند/ نودوپنج