فیلم ها



امید نجوان

مستند «وقت خوب مصائب » (ناصر صفاریان) یكی از تازه‌ترین فیلم‌های تولیدشده دربارة یك شخصیت با تمایلات سینمایی است. این فیلم كه دربارة زندگی و آثار احمدرضا احمدی شاعر ساخته شده، مثل دیگر ساخته‌های صفاریان از تدوین حجم زیادی از گفت‌وگو و تصویر فراهم شده است. صفاریان در «وقت خوب مصائب » (عنوان یكی از مجموعه شعرهای احمدی) با همكاری تدوینگرش (بهمن كیارستمی) كوشیده تا بدون توجه به حجم اطلاعات قابل استفاده، جذاب‌ترین بخش تصویرها را به‌هم پیوند دهد. حاصل كار، مستندی 60‌دقیقه‌ای است كه می‌كوشد از میان گفته‌های دوستان و اطرافیان (دربارة احمدی) ریشه‌های وابستگی او به سینما را به نمایش بگذارد. احمدی كه در سال‌های اخیر كتاب‌های شعر متعددی منتشر كرده به دلیل دوستی قدیمی با مسعود كیمیایی در نخستین تجربة فیلم‌سازی او (فیلم كوتاه مستوره) بازی كرده و این تجربه را با حضور در یكی از نقش‌های فیلم «پستچی» (داریوش مهرجویی) هم تكرار كرده، اما در یكی از گفت‌وگوهای فیلم «وقت خوب مصائب » كه با حضور رضا كیانیان انجام شده اعتراف می‌كند كه بازی در این فیلم بزرگ‌ترین اشتباه زندگی‌اش بوده است: «سینما ریاكاری‌هایی دارد كه با روحیة من سازگار نیست.» درحالی‌كه عزت‌الله انتظامی كار او را ستایش می‌كند و می‌گوید: «احمدرضا نقش خود در آن فیلم را بسیار خوب از كار درآورده بود و نشان می‌داد كه در این زمینه استعداد دارد.»
صفاریان كوشیده فضایی ایجاد كند تا زاویه‌های مختلف شخصیت این شاعر امكان بروز بیاید و كارآمدترین تمهیدش دعوت از دوستان احمدی برای گفت‌وگو با اوست. به عنوان مثال شیطنت‌های احمدی و شوخی‌هایش زمانی فرصت بروز پیدا می‌كند كه عمران صلاحی طنزنویس دربارة طنزپردازی‌های احمدی صحبت می‌كند. احمدی در این لحظه از فیلم با تعریف كردن شوخی‌های درِگوشی (برای صلاحی و برخی افراد پشت دوربین) تصویر متفاوتی از خود نشان می‌دهد. در بخش آغاز، احمدی پس از نگاه به دوربین و طرح یك شوخی دربارة ارتباط بی‌واسطة بازیگران و فیلم‌برداران در پشت صحنة فیلمفارسی‌های چند دهه قبل (برای ثبت تصویری بهتر و درشت‌تر) كه عوامل پشت صحنه را هم به خنده می‌اندازد، تمركز می‌كند و سپس یكی از عاشقانه‌های خود را می‌خواند. او با شعرهای خود هم شوخی می‌كند و می‌گوید: «به خدا [این] شعرها صادراتی است. حالا اگر به ما جایزه نمی‌دهند حرف دیگری است!» مهم‌ترین امتیاز «وقت خوب مصائب » ثبت این‌گونه شوخی‌ها و طنازی‌ها، و تلفیق آن‌ها با تلخی و تلخكامی‌های شخصیت احمدی است؛ این ویژگی شاعر به تعبیر آیدین آغداشلو در یكی از گفت‌وگوهای فیلم، «مثل ورقة نازكی است كه برای پنهان كردن تلخی‌های درون كپسول دارو دور آن پیچیده شده؛ پوستة شیرینی گرداگرد یك حُزن عمیق.»

ماهنامه فیلم - 20 اردی بهشت 1384