گام بلندِ مثبت

ناصر صفاریان

اگرچه در قیاس با سینمای داستانی این روزهای این سرزمین كه روز به روز بیش از پیش هنرش رنگ می‌بازد، سینمای مستند در كلیت وجودی این جایی/ این روزگاری‌اش بالاتر می‌ایستد و نشان از هنر دارد و اندیشه، ولی حالا باید وجود بخش مستند جشن خانه سینما را هم مایه‌ ای دانست برای افتخار.
گذشته از سطح كیفی فیلم‌های داستانی حاضر در جشن كه اغلب رغبتی به تماشای حتی چند دقیقه هم برنمی‌انگیزد و بالاتر بودن متوسط كیفیت آثار مستندسازان حرفه‌ای حاضر در مسابقه، بخش مستند را باید از نگاهی دیگر هم متمایز دانست و بر اوج نهاد.
آن چه امسال در بخش مستند جشن رخ داد نه‌تنها نقطه عطف جشن امسال در تمامی بخش‌ها و جنبه‌ها ست كه گام مثبت بلندی ست فراتر از محدوده زمانی 1387 شمسی و نشان تمایزی از همه جشن‌های همه سال‌های پشت‌سر.
نكته سوال‌برانگیز- همه ساله- این بوده كه چرا و به چه دلیل عوامل تولید یك فیلم خودشان در كمیته انتخاب و شورای داوری حضور دارند و چه گونه این قدر عادی به انتخاب خود می‌نشینند و حتی خود را شایسته جایزه می‌دانند؟ این اصلِ آن قدربدیهی، در همه جای دنیا و در هر مسابقه ای هست و همیشه. با این حال، هر سال جشن بر همین مدار می‌چرخد و كسی به فكر توقف نیست.
امسال هم- به تكرار تاسف- اهالی فیلم‌های حاضر در مسابقه، به انتخاب و داوری مشغولند و- به تشابه هر سال- چندی دیگر باز هم حكایت «جایزه به خود» خواهد بود. این اشتباه همیشگی را در جشن فیلم كوتاه امسال دیدیم و باز هم به‌مثابه امری عادی، عادی آمد و عادی گذشت.
و حالا انجمن مستندسازان با تاكید و اصرار، امسال را به گونه‌یی رقم زده كه تشابه و تداخلی در فهرست صاحبان آثار و اسامی صاحب‌نظران بخش انتخاب و شورای داوری نباشد. حضور مدیرانی از «مركز گسترش سینمای مستند» در این گروه هم اگرچه نامناسب است و خطا، ولی نظر به شكل «حقوقی» و نه «حقیقی» این حضور تهیه‌كننده می‌تواند خارج از چارچوب رفاقت یا دخالت تلقی شود. هر چند كه درستش نبودن است و امید كه در آینده این هم نباشد.
اگرچه در شكل كلی‌اش باید متاسف بود از این شادی بر این ماجرا و اتفاقی چنین را چنین مایه افتخار دانستن. چرا كه در واقع آن چه اتفاق افتاده كار عجیب و سترگی نیست. كاری ست معمولی و در چارچوب درست خود، واقعی. ولی به هر روی هم جشن خانه سینما هم جشن مطبوعات و هم جشن فجر، بر مدار عادی شدن و عادی بودن «جایزه به خود» می‌گردد و كسی دیگر حالی ندارد برای سر سوزنی اعتراض. پس شوق، واكنشی ست طبیعی بر این اتفاق فرخنده؛ با امید این كه این «جایزه به خود» از پایه و اساس نه فقط از خانه سینما كه از این سرزمین رخت بربندد.

روزنامه اعتماد- 10 شهریور 1387