گفت‌وگو با ناصر صفاریان، منتقد، مستندساز و برگزارکننده جلسات نمایش فیلم در سالن سینما حقیقت
از زمانی كه نمایش فیلم‌های مستند از سوی مركز گسترش سینمای مستند و تجربی شروع شد و مستندسازان و علاقه‌مندان به سینمای مستند سالن سینما حقیقت مركز گسترش و سپس سینما سپیده را تجربه كردند، از شرایط نمایش و كیفیت تصویر و صدای آثار خود ابراز نارضایتی می‌كردند و شاید همین كیفیت پایین نمایش تصویر و صدا در این سالن سینمایی بود كه تعداد مخاطبین سینمای مستند را در سینما سپیده كم‌تر و كم‌تر می‌كرد.
نمایش این فیلم‌ها بعد از مدتی تعطیل شد تا اینكه با مدیریت جدید مركز گسترش سینمای مستند و تجربی و انتخاب ناصر صفاریان، منتقد و مستندساز به عنوان كارشناس برنامه نمایش فیلم مستند در سالن سینما حقیقت، نمایش آثار مستند دوباره از سر گرفته شد.
به همین دلیل با ناصر صفاریان گفت‌وگویی داشتیم كه می‌خوانید.
زهره زاهدی کرمانی
در دور جدید نمایش آثار مستند در سالن سینما حقیقت مركز گسترش، چه فكری برای كیفیت پایین نمایش تصویر و صدا كرده‌اید؟
قرار است تا دو سه روز آینده سیستم صوتی و تصویری سالن سینما حقیقت مركز گسترش سینمای مستند و تجربی به طور كامل عوض می‌شود و از این پس می‌توان این قول را به فیلم‌سازان داد كه آثارشان با كیفیت خوبی به نمایش در می‌آید.
پس قرار نیست نمایش فیلم‌ها به یك سالن سینمایی مجهز و بزرگ‌تر منتقل شود.
خیر برنامه نمایش فیلم‌ها در سالن سینما حقیقت ادامه می یابد.
چرا نمی‌خواهید نمایش فیلم‌ها را به سالنی سینمایی‌تر منتقل كنید كه ظرفیت بیشتری داشته باشد؟
تا امروز سه جلسه از این جلسات نمایش فیلم در سالن سینما حقیقت برگزار شده است و استقبال خوبی از نمایش فیلم‌ها به عمل آمده تا جایی كه در جلسه دوم نمایش فیلم، حتی جایی برای ایستادن هم نبود اما در فكر هستیم برای فیلم‌هایی كه پیش‌بینی می‌كنیم علاقه‌مندان بیشتری برای تماشای آن به سالن بیایند ، به یك سالن بزرگ‌تر برویم.
البته از سویی هم یك مساله وجود دارد. زمانی كه این فیلم‌ها در سالن سینما حقیقت نمایش داده می‌شود، تیم اجرایی كاركنان مركز گسترش سینمای مستند و تجربی در این كار به ما كمك می‌كنند. بیرون بردن نمایش فیلم‌ها از مركز گسترش قاعدتا نیاز به پرسنل دیگری دارد كه بار مالی بیشتری را به مركز تحمیل می‌كند. همچنین، نمایش فیلم‌ها در این سالن تحت اختیار مركز گسترش است. اما زمانی كه از مركز گسترش بیرون برود و تماشاگران گذری هم به این حجم امروز اضافه شوند، طبیعتا مقررات متفاوت‌تری اعمال می شود.
فكر نمی‌كنید با بیشتر كردن روزهای نمایش فیلم، مشكل ازدحام جمعیت هم به خودی خود حل شود؟ یعنی به جای اینكه یك بار فیلمی را نمایش دهید و بعد بلافاصله بعد از نمایش، جلسه نقد و بررسی را برگزار كنید، می‌توانید آن را سه یا چهار بار در طول هفته به نمایش درآورید و آخرین جلسه نمایش آن فیلم را به نقد و بررسی اختصاص دهید؟ در این شرایط امكان تأمل بیشتری روی فیلم برای مخاطب هم به وجود می‌آید.
این ایده خوبیست ولی موانعی بر سر راه اجرایی شدن آن وجود دارد. این سالن در مركز گسترش فقط مختص نمایش فیلم مستند نیست و برنامه‌های دیگری هم در آن اجرا می‌شود. این كار نیاز به برنامه‌ریزی دقیقی دارد تا بتوانیم سه یا چهار روز در هفته را به نمایش فیلم‌های مستند اختصاص دهیم.
افزایش روزهای نمایش فیلم مستند می‌تواند كمك بیشتری به فرهنگ‌سازی برای تماشای فیلم مستند كند.
فكر می‌كنم این پتانسیل در تماشاگران امروز وجود دارد، اما این كار نیاز به برنامه‌ریزی دارد. یك تجربه بد در این زمینه وجود داشت كه آن هم مربوط می‌شد به دوران نمایش فیلم مستند در سینما سپیده و سالن خالی از تماشاگرش در ساعتی كه فیلم مستند به نمایش درمی‌آمد. دلیل استقبال كم مخاطب آن زمان، انتخاب فیلم‌های مستندی بود كه جذابیت كم‌تری برای تماشاگر داشتند. در آن زمان سینما سپیده یك سالن بزرگ سینمایی بود كه مهم‌ترین دانشگاه‌های كشور در اطراف آن بودند و به لحاظ موقعیت مكانی پتانسیل جذب مخاطب را داشت اما حتی نتوانست یك جمع 50 تا 60 نفری را به سالن سینما بكشاند.در همان زمان ما در خانه سینما برای بیشتر فیلم‌های مستندی كه به نمایش درمی‌آوردیم، سئانس فوق‌العاده می‌گذاشتیم. در بعضی مواقع حتی سئانس فوق‌العاده هم پاسخگو نبود و عده‌ای موفق به تماشای فیلم مورد علاقه خود نمی‌شدند.این دو تجربه همزمان نشان داد كه اگر فیلمی خوب و جذاب برای نمایش انتخاب كنید، می‌توانید مخاطب را به سالن نمایش فیلم مستند بیاورید.
پیشتر اعلام كرده بودید كه این سالن و جلسات نمایش و نقد و بررسی فیلم مستند فقط مختص به نمایش فیلم‌های تولیدی مركز گسترش سینمای مستند و تجربی نیست و مستندسازان دیگر هم می‌توانند آثار خود را برای نمایش به این سالن بیاورند. چه شرایطی را برای مستندسازان در نظر گرفته‌اید؟
این كار هیچ شرایطی ندارد غیر از اینكه فیلم‌شان خوب باشد. هر فیلم‌سازی كه اثری قابل قبول در حوزه انیمیشن، فیلم كوتاه و مستند و تجربی داشته باشد و احساس كند فیلمش قابلیت نمایش عمومی را دارد، می‌تواند اثرش را به ما معرفی كند.
آیا این امكان وجود دارد كه برنامه نمایش فیلم‌ها از چند ماه قبل اعلام شود؟
من از تجربه نمایش فیلم مستند كه در چند جا داشتم به این نتیجه رسیدم كه یك برنامه كلی زمان‌بندی اعلام نكنیم و هفته به هفته پیش برویم، به این دلیل كه ممكن است در زمانی خاص یك مورد مناسبتی پیش بیاید یا مستند خوبی كه مراحل ساخت آن روبه اتمام و آماده نمایش است ، به این بهانه كه برنامه سه ماهه‌ای بسته‌ایم كه باید به آن پایبند باشیم، از دست ندهیم و می‌خواهیم بین برنامه‌هایی كه داریم، فرصت نمایش فیلم‌های جدید را هم فراهم كنیم.
حتی در حال حاضر چند فیلم در نوبت نمایش داریم كه در آخرین مراحل تولید و صداگذاری به سر می‌برند و همین روزها آماده نمایش خواهند شد.
برخی علاقه‌مندان سینمای مستند به دنبال آرشیوی از آثار بزرگان سینمای مستند هستند كه متاسفانه چنین آرشیوی در ایران نیست. آیا امكان نمایش این قبیل آثار را هم خواهید داشت.
من چندین سال است كه عضو هیأت مدیره انجمن مستندسازان و در جریان امور صنفی این عرصه هستم. برای خود من كه سال‌هاست در این عرصه فعالیت می‌كنم و نقد فیلم می‌نویسم و مستند می‌سازم هم این امكان وجود ندارد كه بتوانم با وجود ارتباطات گسترده‌ای كه دارم به برخی فیلم‌ها دسترسی پیدا كنم.
ما هفته گذشته فیلم «اجاره‌نشینی» به كارگردانی ابراهیم مختاری و كیوان كیانی را در سالن سینما حقیقت به نمایش گذاشتیم كه یكی از آثار مستند كلاسیك سینمای ایران به شمار می‌رود. سعی می‌كنیم برنامه‌هایمان به گونه‌ای باشد كه هم آثار فیلم‌سازان جوان را به نمایش درآوریم و هم فیلم‌سازان پیش‌كسوت.
فیلم «اجاره نشینی» طبیعتا پیش از این در سالن‌ها و موقعیت‌های دیگری به نمایش درآمده است، اما به هر حال فیلمی است که خیلی‌ها آن را ندیده‌اند و هنوز اشتیاق برای دیدن آن وجود دارد. قرار نیست جذابیت این برنامه فقط متمركز بر نمایش فیلم باشد. ما شاید فیلمی را نمایش دهیم كه بارها به نمایش درآمده باشد ولی در كنارش نوع نگاه تازه‌ای را در زمینه نقد و تحلیل فیلم به مخاطبانمان ارائه می‌كنیم و بررسی فیلم برای ما اهمیت زیادی دارد.
هفته نامه جهان سینما- 22 اردی بهشت 1393