در حاشیه سخنان جدید معاون سینمایی

ناصر صفاریان

معاون سینمایی وزارت ارشاد، در میهمانی افطار برگزارشده توسط مسئولان مرکز گسترش سینمای مستند، حرف های مهمی زده است که می تواند نشانه شفاف سازی باشد و تاکید بر نگاه فرهنگی در مساله ای که پیش از این سیاسی تلقی می شد. معاون سینمایی با انتقاد از پخش فیلم های مستند از شبکه های ماهواره ای، از رییس اداره نظارت معاونت سینمایی خواسته تا آیین نامه ای برای این مساله تنظیم کند.
این درخواست را می توان به دید منفی نگاه کرد و سر آغاز دور تازه ای از برخورد و محدودیت دانست و با آن به مخالفت برخاست. اما به عنوان مستند سازی که در این چند سال چند بار با این ماجرا رو به رو بوده، این درخواست را مثبت تلقی می کنم. دلیلم هم این است که با وجود آیین نامه، همه چیز روشن و شفاف خواهد بود و گذشته از این که راه بر مدیریت سلیقه ای برخی آدم های مسئول بسته می شود، مستند سازان هم سرانجام متوجه خواهند شد چه چیزی ممنوع است و مرز ممنوعیت کجاست.
تا این جا، آن چه در این زمینه گفته شده و به آن استناد می شود، این جمله کلی و مبهم است: «همکاری با شبکه های ماهواره ای فارسی زبان ممنوع است.» خب، این جمله مبهم تفسیرپذیراست. مثلا این که پخش فیلم، مصداق همکاری نیست. چرا که مستند ساز، فیلمش را به سفارش شبکه های ماهواره ای و برای آن ها نساخته، و بسیاری از آثار پخش شده از این کانال ها، نه تنها مربوط به سال ها قبل است و جاهای مختلفی نمایش داشته، که از وزارت ارشاد مجوز گرفته و با موازین همین سال ها هم منافاتی ندارد.
در این چند سال، با برخی از مستندسازها که به شبکه های ماهواره ای فیلم داده اند برخورد ملایمی صورت گرفته، با برخی تند تر، و با بعضی ها هم اصلا کاری نداشته اند. بسته به شرایط زمانی هم برخوردها متفاوت بوده، گاهی وجود داشته و گاهی نه. حالا با این آیین نامه راه بر این سلیقه ها بسته می شود و می توان به چهارچوبی قانونی استناد کرد، نه آن طور که مورد علاقه یک مدیر خاص باشد. به عنوان مثال، نام مرا سال گذشته از فهرست دعوت شد گان مطبوعاتی به جشنواره فیلم فجر خط زدند و کارت مطبوعاتی به من ندادند. دلیلش هم این بود که به دلیل همکاری(همان فیلم دادن) به شبکه های ماهواره ای، من باید توبیخ می شدم. ولی تنها دو روز بعد، کارت جشنواره به نشانی ام فرستاده شد. البته نه از سوی خط زننده محترم، که از سوی دفتر جشنواره. آن هم کارت مخصوص «میهمان ویژه». خب اگر برخورد سلیقه ای نبوده، پس چرا من در بخشی از یک وزارتخانه، مساله دار تلقی می شوم و در بخشی دیگر نه؟!
گذشته از نقطه مثبتی مثل اشاره به خلاء عدم نمایش مستند ها در ایران که سوق دهنده فیلم ها به شبکه های ماهواره ای است، واقع بینی دیگری هم در سخنان معاون سینمایی هست؛ آن جا که می گوید:« پخش فیلم ها از چنین شبکه هایی مناسب نیست، مگر با الگوها و قالب هایی که به توافق برسیم.»
به عنوان یک مستند ساز، این آیین نامه– ندیده و ندانسته– را در چهارچوب کلی اش مثبت می دانم و از این که ساز و کار یک مساله فرهنگی قرار است به جای نهادهایی كه كار غیر فرهنگی می کنند در وزارت ارشاد تعیین شود، خوش حالم.

روزنامه شرق- 5 شهریور 1390