نوشته ها



ناصر صفاریان

مشکل همیشگی- و این روزها، بیش از پیش- سینمای مستند ایران، عدم نمایش آثار بوده و هست. فیلم ساز از هفت خوان می گذرد، یا اساسا قید مجوزهای اولیه را می زند و با شناخت خود پیش می رود، و در نهایت هر دو طیف به سد نمایش می رسند؛ نه فضایی در تلویزیون هست و نه جایی در سینما.
تنها چیزی که می ماند، دل خوش کردن به یکی دوبار نمایش در جشنواره هاست. جشنواره های سفارشی نهاد های مختلف را که حذف کنیم و جشنواره- کاملا سینمایی- فجر را که کنار بگذاریم، فقط دو جا می ماند: جشنواره فیلم کوتاه تهران و جشنواره مستند «سینما حقیقت». جشنواره فیلم کوتاه که اسمش رویش است و تمرکزش بر سینمای داستانی کوتاه، و اغلب مستند هایش هم ساخته جوانان تازه کار است. پس فقط می ماند یکی: همان «سینما حقیقت».

***
سال گذشته، بیش تر مستند سازان مشهور و نام های شناخته شده این عرصه تصمیم گرفتند در جشنواره «سینما حقیقت» شرکت نکنند. آن طور که در بیانیه شان آمده بود، دلیلش این بود که با این کار، اعتراض خود را به ایجاد محدودیت در فعالیت شان- که همان ثبت واقعیت است- نشان دهند. در این میان، تاکید های بسیار هم صورت گرفت بر این که این یک تصمیم کاری و بر آمده از نگاه حرفه ای / شغلی است. این تصمیم علاوه بر پایین آمدن سطح کیفی فیلم های جشنواره، بخش بین الملل و استقبال تماشاگران را هم تحت تاثیر قرار داد و جشنواره پر استقبال سال های قبل را به رویدادی کم رونق بدل کرد.

***
اعتقادم این است که- شرایط- امسال با سال گذشته متفاوت است، از هر جهت. بی هیچ تحقیق خاصی و با نگاهی به جامعه و آن چه رخ می دهد می توان این را درک کرد و فهمیدنش دشوار نیست. به همین دلیل، شکل برخورد مستند سازان با «سینما حقیقت» هم باید متفاوت باشد؛ اگر چه محدودیت های کاری به تمام و کمال، حذف نشده و مشکلات مستند سازی همچنان باقی ست.
اقدام سال گذشته بسیار درست و سنجیده بود، و امسال هم باید سنجیده پیش رفت.امروز با توجه به وضعیت رو به نزول سینمای داستانی- چه در حوزه اکران و چه در زمینه فیلم های ویدئویی- باید به حفظ سینمای مستند و از دست ندادن تنها جایگاه حضور آن اندیشید. به ویژه که می دانیم این سینما بسیار جلوتر از سینمایی ست که با حمایت های کلان وزارت ارشاد و بنیاد فارابی سر پا نگه داشته شده. این نکته را هم نباید فراموش کنیم که به دلیل همین استقلال و پیش رو بودن است که برخی به دنبال محدود کردن و خنثی نمودن سینمای مستند هستند. با در نظر داشتن همین نکته مهم است که نباید نا خواسته به این خواسته کمک کنیم.

***
در کنار تک تک مستند سازان، انجمن مستند سازان باید در این زمینه نقش فعالی داشته باشد و به عنوان متولی سینمای مستند وارد تعامل با مرکز گسترش شود، هم برای بهتر برگزار شدن و هم برای برگزاری حتمی در تهران، تا دیده شود. این تلاش برای تعامل و تفاهم، به سود مستند سازان و سینمای مستند است. اصلا هم بحث «سینما حقیقت» نیست. صحبت از پایداری «جشنواره مستند» است، تنها جشنواره مستند.

روزنامه شرق- 2 شهریور 1389