ناصر صفاریان

۱
سال ،۱۳۴۷ مجله اى به عرصه مطبوعات سینمایى پیوست به نام «ماه نو درباره فیلم» یا به تعبیر جا افتاده اش «ماه نو- فیلم». در شماره دهم كه سه شنبه، ششم اسفند آن سال منتشر شده، یكى از فیلمسازان و بازیگران شرایط سینماى آن روز را این گونه توصیف كرده:«كارگردان ایرانى فى الواقع نمى داند كدام طرف قضیه را بگیرد. دنبال «دیزى آبگوشت» برود و پول و پله و «رضایتى» كه در آن نهفته است یا «سینما و هنر» كه اصالت و ارزش هنرى دارد و بر عهده هر هنرمندى ست كه حقیقتاً به آن بپردازد و معیارهاى هنرى خود را نشان دهد. بدبختى این جاست كه ما عاشق این كار هستیم. اگر بخواهیم به خاطر پاره اى از ملاحظات آن را ببوسیم و كنار بگذاریم، آن وقت است كه خودمان را نفله كرده ایم و تمام آن چه را كه در درون مان مى گذرد از میان برده ایم. این است كه فعلاً به همین سینما راضى شده ایم و در پى عشق خود - هرچند ابتدایى و مختصر- لك و لوكى مى كنیم و پر و بالى مى زنیم، تا كى فرا رسد روزى كه حال و هوا تغییر مختصرى كرده باشد و آدم بتواند «خودى» نشان بدهد.» این حرف ها اگرچه مربوط به آن سال ها و آن شرایط است، نكته هایى در خود دارد كه به شرایط امروز هم بر مى گردد. حالا سینما به دو شاخه كاملاً «هنرى» و «تجارى» تقسیم شده و مثل اغلب شرایط در اغلب هنرها، «پول» یك طرف است و «هنر» یك طرف. روز به روز هم از تعداد فیلم هاى «موج سوم» كه نه از هنر دور باشد و نه از استقبال تماشاگر كاسته مى شود. باید براى این مشكل چاره اى اندیشید: ساخت آثارى منسوب به هر دو سوى، چیزى از جنس «چهارشنبه سورى» و نمونه هاى قبلى.

۲
«هوو»، فیلم جدید على رضا داوودنژاد، با فروش خوبى روبه رو ست.پس از دو فیلم ضعیف «ملاقات با طوطى» و «هشت پا»، بار دیگر شاهد شكل نسبتاً قابل قبولى از سینماى سرخوشانه داوود نژاد هستیم. گذشته از حضور چهره هاى محبوب تلویزیون، دلیل استقبال از فیلم - در حد و اندازه خودش البته - موضوع جذابى ست كه عنوان اثر هم به آن اشاره دارد: مرد دو زنه. ولى ماجرا وقتى جذاب تر مى شود كه تماشاگر مى بیند پاى همسر سوم هم به میان مى آید.بالا رفتن فروش هم در تبلیغ شفاهى دهان به دهان است و ذكر نكته هاى جالب براى دیگران. اگر همه چیز به بازیگران نام آشنا مربوط مى شد، دو فیلم قبلى با لشكرى از ستاره ها كارى از پیش مى برد.با این حال، سطح توقع ما از داوود نژاد این نیست. «نازنین» را هم اگر كنار بگذاریم، «نیاز» و «مصائب شیرین» و حتى «بچه هاى بد» آن قدر خوب بوده كه به «هوو» دل خوش نكنیم.

۳
اول اردیبهشت، روز جهانى بزرگداشت سعدى است. او را «افصح المتكلمین» مى نامند و «استاد سخن، سعدى شیرازى» مى خوانند. به عنوان شاعر معروف است، اما به «نثر مسجع» شهره؛ تا جایى كه پس از او بسیارى با نثرى شبیه آن به میدان آمدند و هیچ یك به مقام او نرسیدند: جامى در «بهارستان»، قاآنى شیرازى در «پریشان»، حكیم قاسمى كرمانى در «خارستان»، میرزا ابراهیم خان تفرشى در «ملستان» و...
بیش از همه به پندو اندرز دل بسته است و گذشته از نثر، در شعر هم به نصیحت مشغول . شاید به همین دلیل، دلنشینى حافظ را براى مردم گریزان از پند ندارد. خودش مى گوید: «داروى تلخ نصیحت، به شهد رأفت برآمیخته تا طبع ملول از دولت قبول ، محروم نماند.»اغلب او را با «بوستان» و «گلستان» مى شناسند، اما در كنار غزلیات و قصاید و ترجیعات و دیگر گونه هاى شعر، این آثار هم از اوست: مجلس پنج گانه، نصیحة الملوك، رساله عقل و عشق، و تقریرات ثلاثه. این هم بیتى از او:
نان از براى كنج عبادت گرفته اند‎
صاحبدلان، نه كنج عبادت براى نان

روزنامه ایران- ۲۹ فروردین ۱۳۸۵