سلطه سلیقه های نادرست

ناصر صفاریان

حدود یک سال پیش، مسئولان یک مرکز سینمایی– بنا به رسم پسندیده ای که از مدیران پیشین به جا مانده بود– اعلام کردند به فیلم برگزیده یکی از جشنواره های در حال برگزاری جایزه خواهند داد.
در مراسم اختتامیه، این جایزه نقدی اعلام شد و روی سایت ها رفت و در نشریات آمد و ... چند روز بعد هم فیلم ساز به آن مرکز مراجعه کرد تا جایزه اش را بگیرد.
پس از کلی سر دواندن و بی اطلاعی کارکنان از وجود چنین چیزی، و با بسته بودن در اتاق رئیس به روی او، در نهایت آقای معاون گفت : « همین طوری که نمی شود. باید فیلم شما را ببینم. » فیلم ساز که تعجب کرده بود سعی کرد به روی خودش نیاورد تا همه چیز عادی پیش برود.
پس از چندی قراری تعیین شد و روزی دیگر، فیلم ساز فیلمش را آورد و هر دو به تماشایش نشستند. هم زمان با تماشا، آقای معاون یادداشت برمی داشت. فیلم که تمام شد سیاهه ای از موارد حذفی – که این روزها عادت کرده ایم بگوییم « اصلاحیه » - مقابل کارگردان گذاشته شد تا آن ها را حذف کند و بیاید جایزه اش را بگیرد.
فیلم ساز ابتدا تصور کرد آقای معاون که از مدیران جدید است و مثل اغلب تازه وارد ها در جریان امور نیست، فکرمی کند این فیلم از تولیدات همان مرکز است که این گونه اصلاحیه می دهد. توضیح داد و گفت که تهیه کننده اش شخصی است و فیلمش هیچ ارتباطی با آن مرکزو هیچ جای دولتی ندارد. جوابی که شنید، آب پاکی ای بود روی همه چیز : « بله می دانم، ولی قرار است ما به شما جایزه بدهیم. همین طوری که نمی شود پول داد. فیلم را باید بپسندیم یا نه ؟ »
کارگردان که از آن جا آمد بیرون یک راست رفت سراغ صنفی که عضوش بود. نامه ای نوشت و شرح ماجرا را روی کاغذ آورد و از صنف کمک خواست. هیات مدیره نامه او را ضمیمه نامه ای کرد که خودش دراعتراض به این ماجرا نگاشت و برای مدیریت آن جا ارسال کرد. مانند همه نامه های پیشین و پسین صنف برای آن مرکز زیر مجموعه وزارت ارشاد، این هم بی پاسخ ماند.
در نهایت، نه از راه قانونی و در چهار چوب منطقی، که از طریق رایزنی دوستانه یکی از اهالی سینما با مدیر آن مرکز، جایزه فیلم ساز داده شد. کارگردان جایزه یک میلیون تومانی اش را در نهایت گرفت، ولی هیچ گاه چرایی ماجرا را نفهمید. همان طور که برای دیگران هم جز تعجب چیزی به جا نماند.

*****************

در آخرین ماه های سال گذشته، در بزرگداشت یکی از فیلم سازان پیش کسوت سینمای ایران، مدیر یک مرکز سینمایی در مراسم حاضر شد و از پشت تریبون در جمع حاضران اعلام کرد - به عنوان تقدیر از این کارگردان برجسته- حاضر است تا سقف فلان مبلغ سرمایه گذار فیلم بعدی او باشد.
این اقدام – و البته اعلام – پسندیده همان شب به روی خبرگزاری ها رفت و فردا در روزنامه ها دیده شد و همه را از این اقدام غیر قابل انتظار این مدیر دولتی هیجان زده و مسرور کرد.
آن فیلم ساز پیش کسوت برآورد هزینه های ساخت را به آن مرکز اعلام کرد، برسر مسایل مالی به توافق رسید و آماده امضای قرار داد و شروع کار نشست. از آن جا که آن کارگردان سال ها خانه نشین، همه چیز را جدی می دید، قبل از امضای قرار داد، سفر تحقیقی اش را آغاز کرد، به منطقه فیلم برداری رفت، گروهش را آماده کرد، و خلاصه از جیبش – کلی – هزینه کرد.
در این میان، این فیلم ساز شناخته شده که چند ماه بعد به ریاست صنف خودش برگزیده شده بود، پس از مدت ها سر دوانده شدن از سوی آن مرکز، با این پیغام روبه رو شد : « به دلیل مشکل مالی شرمنده ایم. »
در حالی که پیش از آن و پس از آن ، بر اساس خبر رسانی های خود آن مرکز، فیلم سازان – اغلب ناشناس و کم تجربه – دیگری برای همان جا فیلم ساختند.

********************

سال گذشته – باز هم – بنا به عادت مالوف، مسئولان یک انجمن سینمایی وعده دادند به برگزیده یک جشنواره جایزه نقدی می دهند. جشنواره برگزار شد و در اختتامیه هم اعلام کردند این انجمن یک میلیون تومان جایزه به این فیلم ساز می دهد. خبر هم همه جا منعکس شد.
از چند روز بعد، رفت و آمد پیاپی کارگردان به انجمن شروع شد. ماه ها گذشت. گذشت و گذشت. آن قدر که سالگرد ماجرا هم گذشت. حالا مدیر جدید اساسا منکر همه چیز است و می گوید: « این مساله به ما ربطی ندارد. مدیر قبلی وعده داده.»

*******************
چندی پیش، در اختتامیه یک جشنواره با عناوین بزرگ و پر طمطراق، فیلم سازبرگزیده یکی از بخش ها در سالن حضور نداشت تا جایزه اش را بگیرد.
روز بعد – دقیقا روز بعد – آن کارگردان به مرکز برگزارکننده مراجعه کرد تا چک جایزه نقدی اش را دریافت کند. مسئول مالی به او گفت که قرار شده هر کس در مراسم حاضر نبوده جایزه اش را ندهند. فیلم ساز به مدیر مرکز مراجعه کرد و از زبان او هم همان را شنید، با این توضیح اضافه :« دو نفر نیامده بودند. یکی سفر حج بود که غیبت اش موجه است، یکی هم شما. بنا هم همین است که جایزه را به کسی که نمی آید ندهیم. »
از فردای آن روز، آن کارگردان نه موفق به دیدن آقای مدیر شد و نه هیچ یک از معاونانش. در همه اتاق ها به روی او بسته ماند.

***************
گاهی اتفاق های نادرست و بدعت های ناروا، در گوشه ای دور و در یک جشنواره محلی و توسط مدیری رده پایین رخ می دهد. ولی آن چه اشاره شد، توسط مدیران مهم ترین زیر مجموعه های معاونت سینمایی – پس از بنیاد فارابی – اتفاق افتاده است.

همشهری ماه– دی 1389